Bu yanaşma Azərbaycanın regional güc kimi mövqeyini gücləndirir və müstəqil siyasət aparmaq imkanlarını artırır.Müxtəlif beynəlxalq forumlar qlobal və regional məsələlərin müzakirəsi, yeni yanaşmaların formalaşması və beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsi baxımından mühüm rol oynayır. Azərbaycanın iştirak etdiyi və ev sahibliyi etdiyi forumlar – o cümlədən Bakı Qlobal Forumu, Qoşulmama Hərəkatının Zirvə Görüşləri və digər beynəlxalq tədbirlər – ölkənin beynəlxalq arenada mövqeyini gücləndirir və qlobal proseslərə təsir imkanlarını artırır.Bu forumlar çərçivəsində aparılan müzakirələr beynəlxalq siyasətin aktual çağırışlarını müəyyənləşdirməyə və yeni yanaşmalar formalaşdırmağa kömək edir. Xüsusilə Cənubi Qafqazda sülh və təhlükəsizlik məsələləri, enerji təhlükəsizliyi, iqlim dəyişikliyi və iqtisadi inteqrasiya kimi mövzularda Azərbaycanın irəli sürdüyü təşəbbüslər regional və qlobal miqyasda maraq doğurur.
Cənubi Qafqaz tarixi boyunca həm qarşıdurmaların, həm də mədəni qarşılıqlı əlaqələrin mərkəzi olub. Regionun strateji mövqeyi – Avropa, Asiya və Yaxın Şərqin kəsişməsində yerləşməsi – burada müxtəlif imperiyaların və dövlətlərin maraqlarının toqquşmasına səbəb olub.
Tarixən bu ərazi müxtəlif imperiyalar – Əhəmənilər, Roma, Səlcuqlar, Osmanlı, Səfəvilər, Çar Rusiyası və Sovet İttifaqının nəzarəti altında olub. XX əsrdə isə etnik və siyasi münaqişələr daha da intensivləşib. Müstəqillik dövründə Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, Gürcüstandakı Abxaziya və Cənubi Osetiya problemləri regionda gərginliyi artırıb.Buna baxmayaraq, Cənubi Qafqaz eyni zamanda müxtəlif xalqların və mədəniyyətlərin bir arada yaşadığı, ticarət yollarının keçdiyi bir bölgə olub. Sülh və əməkdaşlıq imkanları həmişə mövcud olub, lakin bu, siyasi iradədən və region ölkələrinin maraqlarının uzlaşdırılmasından asılıdır.
Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sabitliyin yaranması əsasən region ölkələri arasında sülh sazişlərinin imzalanmasından və onların şərtlərinə əməl olunmasından asılıdır. Ermənistan və Azərbaycan arasında Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində atılan addımlar mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Sülh sazişi imzalanmadıqca, tərəflər arasında etimadsızlıq qalacaq və gərginlik davam edə bilər.Bundan əlavə, bu cür platformalar Azərbaycan üçün müstəqil xarici siyasətini təqdim etmək, milli maraqlarını müdafiə etmək və yeni tərəfdaşlıqlar qurmaq üçün əhəmiyyətli imkanlar yaradır. Nəticə etibarilə, forumlar beynəlxalq münasibətlərin formalaşmasında və ölkələrin qlobal proseslərdə rolunu artırmaqda mühüm vasitəyə çevrilir.Digər tərəfdən, təkcə sülh sazişinin imzalanması kifayət deyil. Sülhün davamlı olması üçün bölgədə iqtisadi əməkdaşlıq, sərhədlərin açılması, kommunikasiyaların bərpası və xalqlar arasında qarşılıqlı inamın yaradılması vacibdir. Regionda böyük güclərin maraqlarını da nəzərə alsaq, geosiyasi vəziyyətin dəyişkən olması sabitliyə təsir edə bilər.
Hazırda aparılan danışıqlar və vasitəçilik səyləri, o cümlədən Rusiya, Avropa İttifaqı və Türkiyənin iştirakı ilə gedən proseslər regionun gələcək taleyini müəyyən edəcək. Lakin real sabitlik yalnız tərəflərin siyasi iradə nümayiş etdirməsi və qarşılıqlı güzəştlərə getməsi ilə mümkündür.Milli maraqların qorunması məsələsində əsas prinsip müstəqil və qətiyyətli siyasət aparmaqdır. Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra milli maraqlarını qorumaq üçün heç bir beynəlxalq təşkilata və ya xarici gücə tamamilə arxalanmadan öz gücünə əsaslanan siyasət yürüdüb.
Xüsusilə Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesində bu prinsip açıq şəkildə göründü. Uzun illər davam edən danışıqlarda beynəlxalq qurumların (BMT, ATƏT, Avropa İttifaqı və s.) vasitəçiliyi olsa da, praktiki nəticələr əldə edilmədi. Azərbaycanın 2020-ci ildə apardığı 44 günlük Vətən müharibəsi və 2023-cü ilin sentyabrında həyata keçirdiyi lokal antiterror tədbirləri göstərdi ki, ölkə öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün əsasən öz hərbi və siyasi gücünə arxalanır.
Eyni zamanda, Azərbaycan balanslı xarici siyasət yürüdərək müxtəlif ölkələrlə strateji tərəfdaşlıqlar qurur, lakin heç bir gücün təsiri altına düşməməyə çalışır. Enerji siyasətində, iqtisadi layihələrdə və təhlükəsizlik məsələlərində də milli maraqlara uyğun hərəkət edilir.
Günel Əlizadə,
YAP-ın gənc fəalı
