31 Mart 1918-ci il Azərbaycan tarixində faciəli günlərdən biri kimi yadda qalıb. Həmin dövrdə bolşeviklərin dəstəyi ilə erməni silahlı dəstələri Bakı və Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində dinc azərbaycanlılara qarşı kütləvi qırğınlar törədiblər. Martın sonundan aprelin əvvəlinə qədər davam edən bu hadisələr zamanı minlərlə azərbaycanlı, o cümlədən qadın, uşaq və yaşlı insanlar qəddarlıqla qətlə yetirilib. Bu soyqırımı əsasən Bakı, Şamaxı, Quba, Qarabağ, Naxçıvan və Lənkəran bölgələrində geniş miqyas alıb. Təkcə Bakıda üç gün ərzində 12 mindən çox azərbaycanlı xüsusi qəddarlıqla öldürülüb, evlər yandırılıb, tarixi abidələr məhv edilib.
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Azərbaycan xalqı tarixinin ən faciəli hadisələrindən biri ilə üzləşdi. Bolşevik-Daşnak qüvvələri Bakı şəhərində və Bakı quberniyasına daxil olan digər şəhər və qəzalar ərazisində minlərlə dinc azərbaycanlını yalnız etnik və dini mənsubiyyətinə görə qətlə yetirdilər. Bu hadisələr nəticəsində minlərlə insan öldürüldü, yüzlərlə ev və tarixi-mədəni abidələr məhv edildi. Mart hadisələrinin əsas təşkilatçısı bolşevik adı altında fəaliyyət göstərən Bakı Soveti və onun rəhbəri Stepan Şaumyan idi. Ermənilərdən ibarət daşnak silahlı dəstələri bolşeviklərlə birgə hərəkət edərək əsas hədəf kimi müsəlman əhalini seçdilər. 1918-ci il martın 30-da Bakıda qırğınlar başladı və qısa zamanda digər bölgələrə yayıldı.
1918-ci ilin hadisələri, Azərbaycan xalqının tarixində çox ağır izlər buraxdı. Bu dövrün qırğınları və cinayətləri, həm dinc əhalinin, həm də ümumilikdə Azərbaycan xalqının kollektiv yaddaşında unudulmaz bir faciə olaraq qalır. Bu hadisələrə baxış, bu günə qədər münaqişələr və sərhəd məsələləri ilə bağlı mübahisələrin bir hissəsi olaraq qalır. 1918-ci il Azərbaycan üçün müstəqilliyin, amma eyni zamanda böyük qanlı hadisələrin, faciələrin yaşandığı bir il oldu. Bu dövrün izləri, həm daxili siyasətdə, həm də beynəlxalq əlaqələrdə özünü göstərdi. Azərbaycan xalqının müstəqillik mübarizəsi, həm də böyük qurbanlar və itkilərlə müşayiət olunmuşdur. 1918-ci ildə baş vermiş qırğınlar, Azərbaycanın tarixindəki ən qanlı və faciəli dövrlərdən biri kimi qalır. Bu cinayətlər yalnız müəyyən bir dövrün, döyüşlərin nəticəsi deyil, eyni zamanda insanlıq tarixində bir çox travmaların təcəssümüdür.
Nəsibova Günel,
Yap-ın gənc fəalı
