20 yanvar Azərbaycan xalqının tarixində bir dönüş nöqtəsi, milli müstəqilliyin və azadlığın rəmzi olaraq qalır. 20 Yanvar hadisələrinin 35-ci ildönümündə həmin faciənin yalnız bir qırğın, qanlı bir hücum deyil, həm də Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda apardığı mübarizənin şanlı səhifəsi olduğunu bir daha vurğulamaq lazımdır. Bu faciə xalqımızın azadlıq uğrunda mübarizəsinin zirvəsi, qəhrəmanlıq və şərəf dolu bir tarixidir.
20 Yanvar faciəsinə aparan yol 1987-ci ildən başlayan erməni separatizmi və Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərindən başlamışdı. Azərbaycanlıların Ermənistandakı tarixi torpaqlarından kütləvi deportasiyası, Ermənistanın təcavüzkar siyasəti və Sovet İttifaqının bu təcavüzə göz yumması, Azərbaycanın daxili vəziyyətini daha da gərginləşdirmişdi. Bu gərginlik Sovet rəhbərliyinin Azərbaycanda törətdiyi qanlı cinayətlərə yol açdı.
1990-cı ilin 19-20 yanvar gecəsi Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının rəhbəri Mixail Qorbaçovun əmri ilə Sovet ordusunun 66 min nəfərlik gücü Bakıya yeridildi. Dinc əhalinin üzərinə tanklar və ağır texnika ilə hücum edilərək yüzlərlə insan qətlə yetirildi. Bu qanlı əməliyyat Sovet rəhbərliyinin Azərbaycanın azadlıq və müstəqillik istəyinə qarşı etdiyi bir təcavüz idi.
20 Yanvar faciəsi yalnız hərbi bir hücum deyil, həm də bir siyasi səhv və xalqın iradəsinə qarşı edilən bir cinayət idi. 20 Yanvarın ertəsi günü Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının haqqını müdafiə edərək Moskvadakı daimi nümayəndəliyində çıxış edərək faciəyə siyasi qiymət verdi. O, Sovet rəhbərliyinin Azərbaycanın müstəqilliyini boğmağa çalışaraq törətdiyi bu cinayəti kəskin tənqid etdi. Bu cəsarətli və müdrik mövqe yalnız 20 Yanvarın əsl mahiyyətini dünyaya açıqlamaqla qalmadı, həm də Azərbaycan xalqının müstəqillik yolunda atacağı növbəti addımların təməlini qoydu.
Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1990-cı ilin noyabrında Naxçıvanda 20 Yanvar hadisələrinə ilk siyasi-hüquqi qiymət verən qərar qəbul olundu. Bu qərar Azərbaycan xalqının azadlıq və müstəqillik mübarizəsinin simvolu oldu. O, 20 Yanvarın əsl mahiyyətini və bu hadisənin Azərbaycanda hansı dərin izlər buraxdığını dünyaya bəyan etdi.
20 Yanvar faciəsi yalnız qanlı bir hadisə olaraq qalmaqla kifayətlənmədi. Bu faciə Azərbaycan xalqının milli kimliyinin formalaşmasında mühüm rol oynadı. Sovet İttifaqının təzyiqlərinə qarşı Azərbaycan xalqı öz azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəyə başladı. Bu hadisə, həmçinin dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanmasına və milli faciəmizin dünya ictimaiyyətinə tanıdılmasına səbəb oldu. Azərbaycan xalqı, 20 Yanvarın qəhrəmanlarının xatirəsini yaşadır və onlara olan borcunu heç zaman unutmayacaq.
20 Yanvar faciəsindən sonra Azərbaycan xalqı daha sıx birləşdi. Bu faciə Azərbaycanın müstəqillik və azadlıq hərəkatının dönməz və əbədi bir simvoluna çevrildi. Azərbaycan xalqı 20 Yanvar şəhidlərinin qanı ilə yazılmış bu şərəfli tarixlə yeni bir yola çıxdı və bu yol Azərbaycanın müstəqillik mübarizəsinin zirvəsinə doğru yönəldi.
20 Yanvar faciəsinə hüquqi qiymət verilməsi məsələsi Heydər Əliyevin Azərbaycanda hakimiyyətə qayıdışı ilə mümkün oldu. Onun təşəbbüsü ilə 1994-cü il martın 29-da Milli Məclis, 20 Yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymət verdi və bu faciəni, Azərbaycan xalqına qarşı totalitar kommunist rejiminin hərbi təcavüzü və cinayəti olaraq qiymətləndirdi. Şəhidlərin xatirəsi əbədiləşdirildi, vətəndaşlara sosial dəstək göstərildi və bu faciə Azərbaycanın azadlıq mübarizəsinin simvoluna çevrildi.
Prezident İlham Əliyev də 20 Yanvar hadisələrinin xatirəsini daim uca tutur. Onun rəhbərliyi altında şəhid ailələrinə, 20 Yanvar hadisələri ilə əlaqədar əlilliyi olan şəxslərə sosial təminatın artırılması, şəhidlər xiyabanının təmir və bərpası istiqamətində əhəmiyyətli işlər görülmüşdür. Dövlət başçısının təşəbbüsü ilə 20 Yanvar şəhidlərinin ailələrinə təqaüdlər verilmiş, əlilliyi olan şəxslərə isə reabilitasiya xidmətləri təmin olunmuşdur.
20 Yanvar faciəsi yalnız Azərbaycanın tarixində bir qırğın və ya itki deyil, həm də xalqımızın qəhrəmanlıq, mübarizə və azadlıq mübarizəsinin ən parlaq nümunəsidir. Bu hadisə Azərbaycanın müstəqilliyinə gedən yolun ən şanlı mərhələlərindən biri olmuş və xalqımızın azadlıq və istiqlal yolunda nə qədər böyük fədakarlıqlar edəcəyini göstərmişdir.
Bizlər 20 Yanvarın şəhidlərini dərin ehtiramla yad edirik. 20 Yanvar hadisələri xalqımızın müstəqillik və azadlıq mübarizəsinin simvolu olaraq tarixə həkk olunub. Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə, bu hadisə Azərbaycanın müstəqilliyinin və milli kimliyinin ən vacib zəminlərindən biri olmuşdur.
20 Yanvar Azərbaycan xalqının müstəqillik və azadlıq uğrunda apardığı mübarizənin bir dönüm nöqtəsi və qəhrəmanlıq salnaməsinin mühüm bir hissəsidir. Bu hadisə xalqımızın milli birliyini, azadlıq və istiqlal naminə göstərdiyi fədakarlığı simvollaşdırır. 20 Yanvarın əziz şəhidlərinin xatirəsi daima uca tutulur və xalqımızın müstəqillik mübarizəsi hər zaman yaşayacaq. 20 Yanvar, Azərbaycan tarixinin unudulmaz səhifəsidir.
Əli Hüseynov,
Yeni Azərbaycan Partiyasının fəalı, araşdırmaçı-jurnalist
