Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 8 dekabr 2025-ci il tarixində Slovakiyaya rəsmi səfəri zamanı mətbuata verdiyi bəyanat iki ölkə arasında formalaşmış strateji tərəfdaşlığın möhkəm təməllərini, çoxşaxəli əməkdaşlığın dinamik inkişafını və bu tərəfdaşlığın gələcək perspektivlərini nümayiş etdirən mühüm siyasi mesajlarla zəngin idi. Bu bəyanat yalnız iki ölkə arasındakı münasibətlərin cari vəziyyətini əks etdirmir, həm də qarşıdakı illərdə əməkdaşlığın hansı istiqamətlərdə daha da genişlənəcəyini müəyyənləşdirən strateji yol xəritəsi rolunu oynayır.
Azərbaycan və Slovakiya arasında diplomatik münasibətlər ötən illər ərzində sabit şəkildə inkişaf edərək dostluq və qarşılıqlı hörmət prinsiplərinə əsaslanmışdır. Prezident İlham Əliyevin səfəri, imzalanmış sənədlər və iki ölkə rəhbərlərinin yüksək səviyyəli siyasi dialoqu bu münasibətlərin gələcəkdə daha da dərinləşəcəyini göstərir. Xüsusilə enerji, nəqliyyat, müdafiə sənayesi, yüksək texnologiyalar və rəqəmsal iqtisadiyyat sahələrində əməkdaşlığın güclənməsi hər iki ölkənin strateji maraqlarına cavab verir.
Strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin əsasını 2024-cü ildə imzalanmış Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə təşkil edir. Bu sənəd əlaqələri ən yüksək səviyyəyə qaldırmaqla siyasi-diplomatik münasibətlərdən tutmuş iqtisadi və texnoloji sahələrədək bütün istiqamətlərdə əməkdaşlığa geniş imkanlar açır. Bəyannamənin imzalanmasından sonra hər iki ölkənin müvafiq qurumları arasında birgə işçi qruplar fəaliyyətlərini intensivləşdirib, yeni layihələr və əməkdaşlıq formatları üzrə praktiki fəaliyyətə başlayıblar.
Enerji sahəsi Azərbaycan–Slovakiya münasibətlərinin ən mühüm sütunlarından biri olaraq qalmaqdadır. İlk dəfə 2024-cü ildə Azərbaycan qazının Slovakiyaya nəqli iki ölkə arasında enerji əməkdaşlığının real məzmun aldığını göstərdi. Prezident İlham Əliyev bəyanatında qeyd etdi ki, Azərbaycan Slovakiyanın tələbatına uyğun şəkildə istənilən həcmdə qaz təchiz etmək gücündədir. Bu fakt Azərbaycanın enerji ixracatçısı kimi artan rolunu təsdiqləyir. Hazırda Azərbaycan 14 ölkəyə qaz ixrac edir. Xüsusilə boru kəmərləri ilə qaz ixracında Avropanın aparıcı ölkələrindən biridir. Ümumi qaz ixracı ildə 25 milyard kubmetr təşkil edir ki, bunun da yarısı birbaşa Avropa ölkələrinə yönəldilir. Avropa İttifaqının 8 üzvü Azərbaycan qazından istifadə etməklə enerji təhlükəsizliklərini təmin edir.
Slovakiya üçün Azərbaycan qazının əhəmiyyəti təkcə enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi ilə məhdudlaşmır. Bu əməkdaşlıq Avropanın ümumi enerji təhlükəsizliyinə əlavə sabitlik gətirərək regionda davamlı enerji təchizatı xəritəsinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycanın yeni qaz yataqlarının istismara verilməsi ilə yaxın illərdə əlavə ixrac imkanlarının yaranacağı gözlənilir ki, bu da Slovakiya və onun qonşuları üçün daha geniş təchizat perspektivi açır.
Bəyanatında qeyd olunan mühüm istiqamətlərdən biri də müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlıq idi. Azərbaycan və Slovakiya müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlığı müharibə məqsədləri üçün deyil, texnoloji inkişaf və sənayenin modernləşdirilməsi baxımından nəzərdən keçirirlər. Azərbaycanın maliyyə imkanlarının Slovakiya texnologiyaları ilə birləşdirilməsi gələcəkdə dünya bazarlarına çıxarılacaq rəqabətqabiliyyətli məhsulların hazırlanmasına imkan verəcək. Bu, həm iqtisadi, həm texnoloji, həm də sənaye baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Prezident xüsusi olaraq qeyd etdi ki, Slovakiyanın yüksək səviyyəli nümayəndələrinin Azərbaycanın Qələbə Gününün beşinci ildönümündə iştirak etməsi iki ölkə arasında dostluq münasibətlərinin real göstəricisidir.
Azərbaycan və Slovakiya arasındakı münasibətlər yalnız iqtisadi və enerji sahələri ilə məhdudlaşmır. Siyasi dialoq səviyyəsində də iki ölkə arasında qarşılıqlı hörmət və müstəqil siyasətə dəyər verən yanaşma mövcuddur. Prezident İlham Əliyev Slovakiyanın müstəqil xarici siyasət yürütməsini yüksək qiymətləndirərək bildirdi ki, bəzi hallarda bu mövqe çətinliklər yaratsa da, Slovakiya öz siyasi xəttindən geri çəkilmir və bu prinsipiallıq Azərbaycanda böyük hörmətlə qarşılanır. Bu, iki ölkə arasında siyasi əməkdaşlığın etibarlı zəmində qurulduğunu göstərən mühüm elementdir.
Azərbaycanın Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynaması barədə fikirlər də bəyanatın mühüm hissəsini təşkil edirdi. İnfrastruktur layihələrinə, nəqliyyat sektoruna və logistika şəbəkələrinə qoyulan investisiyalar nəticəsində Azərbaycan Avrasiyanın ən mühüm nəqliyyat qovşaqlarından birinə çevrilib. Orta Dəhliz layihəsi, Xəzərdən Avropaya uzanan multimodal nəqliyyat koridorları və regionun ən böyük liman infrastrukturu Azərbaycanın tranzit imkanlarını daha da genişləndirir. Slovakiya ilə bu sahədə əməkdaşlıq Mərkəzi Avropa ilə Cənubi Qafqaz arasında yeni ticarət və logistik körpünün formalaşmasına şərait yarada bilər. Bu əməkdaşlıq yalnız iqtisadi deyil, həm də siyasi və regional əməkdaşlıq baxımından strateji dəyərə malikdir.
Prezidentin bəyanatında diqqət çəkən yeni istiqamətlərdən biri də yüksək texnologiyalar, süni intellekt və data mərkəzlərinin inkişafı sahəsində əməkdaşlıq idi. Azərbaycan 2 giqavatlıq istifadə olunmayan enerji resurslarına malikdir. Növbəti beş ildə bu həcmin 8 giqavata çatdırılması planlaşdırılır. Data mərkəzlərinin yaradılması üçün etibarlı enerji mənbəyinin mövcudluğu əsas amillərdən biridir. Azərbaycanın bəzi bölgələrinin soyuq iqlimi beynəlxalq data mərkəzlərinin yerləşdirilməsi üçün əlverişli şərait yaradır. Slovakiya ilə bu sahədə əməkdaşlıq rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafında yeni səhifə aça bilər.
Bu səfər zamanı səsləndirilən fikirlər onu göstərir ki, Azərbaycan–Slovakiya əlaqələri gələcək illərdə daha da genişlənəcək və çoxşaxəli əməkdaşlıq platformasına çevriləcəkdir. Enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat və logistika, müdafiə sənayesi, yüksək texnologiyalar və siyasi dialoq kimi sahələr iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığı dərinləşdirən əsas istiqamətlər olacaq.
Nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyevin Bratislavada verdiyi bəyanat Azərbaycan–Slovakiya münasibətlərinin gələcək inkişafının konturlarını aydın şəkildə müəyyənləşdirdi. Bu münasibətlər qarşılıqlı etimada, dostluğa, strateji baxışa və ortaq maraqlara əsaslanır. Regionda və Avropada baş verən geosiyasi proseslər fonunda bu tərəfdaşlıq həm Azərbaycan, həm də Slovakiya üçün yeni imkanlar açmaqla yanaşı, Avrasiyada sabitliyin və əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə əhəmiyyətli töhfə verəcək.
Mənzər Ağabəyova,
Xəzər rayonu, 156 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi
