Azərbaycan xalqı üçün Novruz təkcə milli bayram deyil, həm də milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasının bir simvoludur

Novruz bayramı Azərbaycan xalqının ən qədim və sevimli bayramlarından biridir. Bu bayram baharın gəlişini, təbiətin oyanmasını və yeni ilin başlanğıcını simvolizə edir. Novruz yalnız bir təqvim bayramı deyil, eyni zamanda dərin mənəvi və mədəni köklərə malikdir. Bu günlərdə insanlar bir-birilərinə sevgi, xoş niyyət və ümid dolu arzular ünvanlayır, qohum-əqrəba ilə görüşür və milli adət-ənənələrə uyğun şəkildə bayramı qeyd edirlər.

Ümummilli lider Heydər Əliyev Novruz bayramına xüsusi diqqət yetirmiş və onun Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərindən biri kimi qorunub saxlanmasına böyük töhfə vermişdir. Sovet dövründə Novruz bayramının keçirilməsi ilə bağlı müxtəlif məhdudiyyətlər olsa da, Heydər Əliyev Azərbaycanın rəhbəri olduğu dövrlərdə bu bayramın rəsmi şəkildə qeyd olunmasına və ənənələrinin yaşadılmasına nail olmuşdur.

1993-cü ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra Novruz bayramı daha geniş miqyasda, dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Hər il Novruz şənliklərində iştirak edən Heydər Əliyev xalqla birlikdə tonqal qalayır, milli adət-ənənələrin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsinin vacibliyini vurğulayırdı. Onun çıxışlarında Novruzun xalqımızın birlik və həmrəylik bayramı olduğunu, sülh və dostluq rəmzi kimi xüsusi önəm daşıdığını qeyd edirdi.

Heydər Əliyev Novruz bayramının UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilməsi üçün aparılan işlərə də böyük önəm verirdi. Onun milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması istiqamətində atdığı addımlar bu bayramın daha geniş şəkildə tanınmasına və beynəlxalq səviyyədə qeyd olunmasına imkan yaratdı.

Novruzun tarixi minilliklərə dayanır və onun kökləri Zərdüştlük dövrünə gedib çıxır. Tarixçilər və tədqiqatçılar Novruzu qədim Şumer, Elam və Midiya sivilizasiyalarına aid edirlər. Bu bayramın əsas fəlsəfəsi günəşin yenidən dirçəlişi, gecə ilə gündüzün bərabərləşməsi və həyatın yeni mərhələyə qədəm qoymasıdır. Martın 20-21-də gecə ilə gündüz bərabərləşdiyi üçün bu tarix rəsmi olaraq Novruz bayramı kimi qeyd olunur.

Novruz bayramının əsas rəmzləri su, od, torpaq və havadır. Bayrama hazırlıq dörd həftə öncədən başlayır və hər çərşənbə günü bu dörd ünsürə həsr olunur:

• Su Çərşənbəsi – təmizlik və dirçəlişi simvolizə edir;
• Od Çərşənbəsi – işıq və istilik gətirir;
• Yel Çərşənbəsi – baharın nəfəsi kimi qəbul edilir;
• Torpaq Çərşənbəsi – məhsuldarlıq və yeni həyatın başlanğıcını bildirir.

Bayramın əsas atributlarından biri səmənidir. Səməni bolluq və firavanlığın rəmzi olaraq yetişdirilir və süfrəyə qoyulur. Novruz süfrəsində həmçinin şəkərbura, paxlava, qoğal, boyanmış yumurta və müxtəlif şirniyyatlar yer alır.

Novruz bayramında insanlar şənliklər təşkil edir, müxtəlif milli oyunlar keçirir və bir sıra maraqlı adətləri yerinə yetirirlər. Qapı pusmaq, papaqatdı oyunu və tonqal üstündən atlanmaq bu adətlərin ən məşhurlarındandır. Tonqal üstündən atlanarkən “Ağırlığım-uğurluğum odda yansın” kimi sözlər deyilir ki, bu da insanın bütün dərd-bəlasını arxada qoyaraq yeni ilə təmiz və xoşbəxt daxil olmasını simvolizə edir.

Azərbaycan xalqı üçün Novruz təkcə milli bayram deyil, həm də milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasının bir simvoludur. 2009-cu ildə Novruz bayramı UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmiş, 2010-cu ildə isə BMT Baş Assambleyası tərəfindən 21 mart “Beynəlxalq Novruz Günü” kimi elan olunmuşdur.

Bu gün Novruz təkcə Azərbaycanda deyil, həmçinin İran, Türkiyə, Orta Asiya və Qafqaz ölkələrində də geniş şəkildə qeyd olunur. Bayram günlərində müxtəlif folklor tədbirləri, musiqi proqramları, rəqslər və digər mədəni tədbirlər təşkil olunur. İnsanlar bir-birini təbrik edir, birlik və həmrəylik nümayiş etdirirlər.

Novruz bayramı Azərbaycan xalqının tarixini, mədəniyyətini və ənənələrini yaşadan müqəddəs bayramlardan biridir. Heydər Əliyevin bu bayramın qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün gördüyü işlər onun milli-mənəvi dəyərlərə verdiyi əhəmiyyətin bariz nümunəsidir. Bu bayram insanlar arasında sevgi və dostluq münasibətlərini gücləndirir, yeni ümidlər və arzularla dolu bir dövrün başlanğıcını müjdələyir. Novruzun ruhu insanları birləşdirir və onları daha mehriban, mehriban və ümid dolu edir.

İslam Bafadarov,
YAP-ın gənc fəalı