26 avqust Azərbaycan üçün yalnız bir tarix deyil, həm də milli-mədəni yaddaşın, vətənpərvərlik ruhunun və strateji əhəmiyyətin simvolu kimi qiymətləndirilir. Məhz bu tarixdə Laçın şəhərinin tarixi keçmişi, mədəni irsi və strateji mövqeyi geniş şəkildə ön plana çıxır. Laçın Qarabağ bölgəsinin mərkəzlərindən biri olmaqla yanaşı, əsrlər boyu müxtəlif mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların kəsişdiyi, strateji mövqeyi ilə həm hərbi, həm də iqtisadi baxımdan vacib olan bir şəhərdir.
Laçının tarixi çox qədim dövrlərə uzanır. Arxeoloji tədqiqatlar göstərir ki, bu ərazidə insan məskənləri minilliklər boyu mövcud olub, qədim ticarət yolları və dağlıq relyef şəhərin strateji əhəmiyyətini artırıb. Tarixi mənbələr qeyd edir ki, Laçın Azərbaycanın siyasi, iqtisadi və mədəni həyatında həmişə mühüm rol oynayıb. Qədim dövrlərdə şəhər ticarət yollarının kəsişməsində yerləşməsi və təbii sərvətlərinin zənginliyi ilə regional mərkəz olub.
Laçın hər zaman strateji mövqeyi ilə diqqət çəkib. Qalalar və müdafiə sistemləri şəhərin təhlükəsizliyini təmin edib, kənd təsərrüfatı infrastrukturu isə əhalinin həyat şəraitini dəstəkləyib. Bu dövrdə Laçın həm mədəniyyət mərkəzi kimi fəaliyyət göstərib, həm də dini və milli ənənələrin qorunub saxlanmasında vacib rol oynayıb. Şəhərin mədəni irsi arasında qədim məscidlər, körpülər və tarixi abidələr xüsusi yer tutur.
1992-ci ildə AXC-Müsavat cütlüyünün xəyanəti nəticəsində Ermənistanın işğalı altına düşən Laçın ötən dövrdə şəhərin sosial-iqtisadi və mədəni inkişafı ciddi zərbə alıb, əhali şəhərin tarixi və mədəni irsini qorumağa çalışıb. Laçının işğal altında qalması bölgənin strateji əhəmiyyətini daha da artırıb, şəhərin azad olunması Azərbaycan üçün milli birliyin, ərazi bütövlüyünün və vətənpərvərlik ruhunun simvoluna çevrilib. Belə ki, 2020-ci ildə baş verən Vətən müharibəsi nəticəsində Laçın Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılıb və azad olunub. Bu hadisə Azərbaycanın milli iradəsinin, ərazi bütövlüyünün bərpası və vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi baxımından tarixi əhəmiyyət daşıyır.
26 avqust Laçın sakinləri və bütün Azərbaycan xalqı üçün həm şəhərin qədim tarixini yad etmək, həm də onun mədəni irsini gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün bir fürsət kimi qeyd olunur. Bu gün keçirilən tədbirlər, sərgilər, mədəni proqramlar və müxtəlif ictimai fəaliyyətlər vasitəsilə Laçının tarixi, mədəni irsi və strateji əhəmiyyəti geniş şəkildə təqdim olunur. Şəhər sakinləri, ziyalılar və dövlət rəsmiləri həm Laçının qədim tarixini xatırlayır, həm də onun bərpası və inkişafı üçün planlarını müzakirə edirlər. Bu tədbirlər həm gənc nəsillərə vətənpərvərlik ruhunu aşılamaq, həm də milli kimliyi möhkəmləndirmək baxımından əvəzsizdir.
Laçın yalnız strateji mövqeyi ilə deyil, həm də təbiət gözəllikləri, tarixi abidələri və mədəniyyət nümunələri ilə diqqət çəkir. Şəhərin ərazisində yerləşən qalalar, körpülər, dini və mədəni abidələr Azərbaycanın mədəni irsinin ayrılmaz hissəsini təşkil edir. Bu abidələr həm yerli sakinlər, həm də bütün Azərbaycan və dünya üçün tarixi və mədəni əhəmiyyət daşıyır. Laçın həmçinin dağlıq relyef, təmiz hava və nadir flora və fauna nümunələri ilə ekoturizm və mədəni turizm potensialına malikdir.
Laçın şəhərinin bərpası, infrastrukturunun yenidən qurulması, mədəniyyət və turizm imkanlarının inkişaf etdirilməsi Azərbaycanın ümumi inkişaf strategiyasının tərkib hissəsidir. Bu proses şəhərin həm tarixi dəyərlərini qorumağa, həm də müasir tələblərə uyğun inkişaf etməsinə imkan yaradır.
Laçın Azərbaycanın azadlıq mübarizəsinin, milli birliyinin və mədəni irsinin simvolu kimi ön plana çıxır. Şəhərin tarixi keçmişi, mədəni dəyərləri və strateji əhəmiyyəti ilə bağlı geniş təhlillər aparmaq, gələcək inkişaf perspektivlərini müəyyənləşdirmək və milli yaddaşda əbədi yer almasını təmin etmək baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Laçın həm regional, həm də milli səviyyədə strateji və mədəni əhəmiyyətini qoruyur.
26 avqust tarixi həm də gələcək nəsillərə milli dəyərlərin, tarixi yaddaşın və vətənpərvərlik ruhunun ötürülməsi üçün əvəzsiz platformadır. Laçın Azərbaycanın mədəni və tarixi irsinin qorunması və inkişaf etdirilməsi üçün nümunəvi şəhərlərdən biri olaraq qalır. Hər bir azərbaycanlı bu tarixi gündə Laçının azadlığına, bərpasına və gələcək inkişafına sevinc hissi ilə baxır. Laçın həm tarix, həm mədəniyyət, həm də vətənpərvərlik simvolu olaraq Azərbaycan xalqının yaddaşında əbədi yer tutur.
Vaqif Vəlibəyli,
YAP Nizami rayon təşkilatının könüllüsü
