Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Əl-Ərəbiyyə” telekanalına müsahibəsi dünya gündəmində maraq doğurmuşdur. Bu müsahibə həm Azərbaycan, həm də bütün Cənubi Qafqaz regionu üçün strateji əhəmiyyət daşıyan məsələləri əhatə etmişdir. Prezidentin açıqlamaları beynəlxalq aləmdə böyük rezonans doğurmuş, xüsusilə də post-müharibə dövründə regionun gələcək inkişaf istiqamətlərinə dair vacib mesajlar çatdırmışdır. Müsahibə yalnız faktları çatdırmaqla kifayətlənmir, həm də ekspert şərhləri və beynəlxalq reaksiyalar baxımından Azərbaycan siyasətinin regional və qlobal miqyasda qiymətləndirilməsinə imkan yaradır.
- Vaşinqton razılaşmasının əhəmiyyəti
Prezident İlham Əliyev müsahibədə 8 avqust 2025-ci ildə Vaşinqtonda imzalanmış razılaşmaya toxunaraq qeyd etdi ki, bu sənəd əslində Ermənistan–Azərbaycan qarşıdurmasının və gərginliyin sonunu ifadə edir. O bildirdi ki, sənədin əsas mahiyyəti hər iki tərəfin bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıması və gələcək münasibətlərin beynəlxalq hüququn bu fundamental prinsipi əsasında qurulmasıdır.
Ekspertlər bildirirlər ki, bu razılaşma, beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq, Cənubi Qafqazda sülh və sabitlik üçün uzunmüddətli zəmin yaradır. ABŞ və Avropa İttifaqı rəsmiləri də sənədi müsbət qarşılayaraq, regionda eskalasiya riskinin azalmasını qeyd ediblər.
- Zəngəzur dəhlizi və nəqliyyat kommunikasiyaları
Prezident Əliyev Zəngəzur dəhlizinin perspektivlərindən danışaraq vurğuladı ki, bu yol sadəcə Azərbaycanın qərb rayonlarını Naxçıvanla birləşdirmir. Əksinə, o, Şimal–Cənub və Şərq–Qərb beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərini birləşdirən strateji qovşaq funksiyası daşıyır. Bu marşrutun təhlükəsizliyi və fəaliyyəti regionun iqtisadi inteqrasiyasını gücləndirəcək.
Beynəlxalq nəqliyyat ekspertləri hesab edirlər ki, Zəngəzur dəhlizi həm Azərbaycanın, həm də qonşu ölkələrin tranzit imkanlarını artıracaq və Şimal–Cənub dəhlizinə əlavə dəstək funksiyası görəcək.
- Minsk Qrupunun ləğvi və sülh prosesi
Müsahibədə Prezident İlham Əliyev ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyətinə son qoyulmasını vurğuladı. Azərbaycan artıq ərazilərini azad etdiyinə görə, sülh prosesi birbaşa Bakı və İrəvan arasında aparılır. Beynəlxalq hüquq ekspertləri bildirirlər ki, bu, sülhün şəffaf və konkret nəticələrə yönəlmiş formada əldə olunmasına şərait yaradır.
- İşğaldan azad olunan ərazilərdə bərpa işləri və mina təhlükəsi
Prezident Əliyev işğaldan azad olunmuş ərazilərdə genişmiqyaslı bərpa və infrastruktur layihələri həyata keçirildiyini qeyd etdi. Lakin əsas maneə Ermənistan tərəfindən basdırılmış çoxsaylı minalardır. Təxminən 1 milyona yaxın mina və partlamamış hərbi sursat bərpa prosesini ləngidir, 400-dən çox dinc şəxs bu səbəbdən zərər çəkib.
Beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları da bu məsələni diqqətdə saxlayır və Azərbaycanın mina təmizləmə işlərini dəstəkləyirlər.
- Enerji siyasəti və beynəlxalq əməkdaşlıq
Prezident İlham Əliyev enerji sektoruna dair planlardan danışaraq vurğuladı ki, Azərbaycan Avropaya qaz tədarükünü artırmağı hədəfləyir. 2030-cu ilə qədər əlavə 8 milyard kubmetr qaz ixrac ediləcək. Bundan əlavə, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı ilə bərpa olunan enerji layihələri həyata keçirilir. Beynəlxalq analitiklər bunu Azərbaycan enerji siyasətinin çevikliyi və regional enerji təhlükəsizliyində rolu kimi qiymətləndirirlər.
- Azərbaycanda dini tolerantlıq modeli
Prezident Azərbaycanın daxili ictimai modelinə də toxundu. O bildirdi ki, ölkədə sünni və şiə icmaları sülh və qarşılıqlı hörmət şəraitində yaşayıblar. Bu, Azərbaycanın dini tolerantlıq və multikulturalizm modeli kimi dünya üçün örnək ola biləcəyini göstərir. Beynəlxalq müşahidəçilər də Azərbaycanı bu sahədə nümunəvi model kimi qiymətləndirirlər.
- Donald Trump-ın Nobel Sülh Mükafatına namizədliyi
Prezident Əliyev müsahibədə qeyd etdi ki, Ermənistan rəhbərliyi ilə birlikdə ABŞ-ın keçmiş Prezidenti Donald Trump-ı Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstəriblər. Onun fikrincə, Trump qeyri-ənənəvi, lakin sülhün əldə olunmasına yönəlmiş təşəbbüslərlə çıxış edib.
- Analitik şərhlər və beynəlxalq reaksiyalar
ABŞ və Avropa İttifaqı rəsmiləri Vaşinqton razılaşmasını regionda sabitliyin artması və münaqişələrin azalması üçün mühüm addım kimi qiymətləndirirlər.
Beynəlxalq nəqliyyat və enerji ekspertləri Zəngəzur dəhlizini regionda tranzit və logistika imkanlarını artıran strateji yol kimi görür.
İnsan hüquqları təşkilatları mina və partlamamış sursatların təhlükəsini vurğulayaraq Azərbaycanı bu məsələdə dəstəkləyirlər.
9.Nəticə
Prezident İlham Əliyevin “Əl-Ərəbiyyə” telekanalına müsahibəsi Azərbaycanın regional siyasətini, post-müharibə dövründə sülh və sabitliyə verdiyi əhəmiyyəti və beynəlxalq əməkdaşlıqlara açıq olduğunu bir daha nümayiş etdirdi. Ən önəmli mesaj isə ondan ibarətdir ki, Azərbaycan qarşıdurmanı arxada qoyaraq, gələcəyini beynəlxalq hüquqa, əməkdaşlığa və inkişaf perspektivlərinə söykənən sülh siyasəti üzərində qurur.
Xəzər rayonu Ə. Quliyev adına 121 nömrəli tam orta məktəbin direktor müavini
Bahar Ələkbərova
