Prezident İlham Əliyev və Baş katib To Lam arasında keçirilmiş görüşlər zamanı aparılan müzakirələr, imzalanan sənədlər və verilən birgə bəyanatlar hər iki dövlətin siyasi iradəsini, qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıq ruhunu nümayiş etdirmişdir.
Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini bərpa etdiyi gündən etibarən beynəlxalq əlaqələr sistemində müstəqil və balanslaşdırılmış xarici siyasət yürütməyə xüsusi önəm vermişdir. Bu siyasətin əsas hədəflərindən biri də müxtəlif regionların, xüsusilə Asiya və Sakit okean hövzəsi ölkələrinin mühüm strateji aktorları ilə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması və inkişaf etdirilməsidir. Məhz bu kontekstdə 7 may 2025-ci il tarixində baş tutan mühüm diplomatik hadisə — Vyetnam Sosialist Respublikası Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi cənab To Lamın Azərbaycana rəsmi səfəri — Azərbaycan-Vyetnam münasibətlərində yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər.
Prezident İlham Əliyev və Baş katib To Lam arasında keçirilmiş görüşlər zamanı aparılan müzakirələr, imzalanan sənədlər və verilən birgə bəyanatlar hər iki dövlətin siyasi iradəsini, qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıq ruhunu nümayiş etdirmişdir. Bu səfər təkcə ikitərəfli münasibətlərin inkişafı baxımından deyil, həm də qlobal miqyasda geosiyasi və iqtisadi dinamikanın fonunda Azərbaycan və Vyetnamın strateji baxışlarını nümayiş etdirməsi ilə diqqət çəkmişdir.
Səfər çərçivəsində mətbuata verdiyi bəyanatla Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının xarici siyasət prinsiplərini bir daha ortaya qoymaqla yanaşı, Vyetnam ilə münasibətlərin inkişafında mühüm prioritetlərin altını çizmişdir. Bəyanat regional sabitlik, iqtisadi əməkdaşlıq, enerji və nəqliyyat sahələrində potensial tərəfdaşlığın gücləndirilməsi, eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində qarşılıqlı dəstəyin artırılması kimi məqamları əhatə etmişdir.
Vyetnam-Azərbaycan əlaqələrinin inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu gün imzalanmış sənədlər arasında Azərbaycan ilə Vyetnam arasında qəbul edilmiş Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyanatı xüsusilə qeyd etmək istərdim. Bu, təkcə protokol xarakteri daşıyan bir sənəd deyil, həm də iki ölkə arasında etimada, bərabərhüquqluluğa və uzunmüddətli əməkdaşlığa əsaslanan strateji tərəfdaşlıq niyyətinin rəsmi təcəssümüdür. Bu sənəd həm siyasi baxımdan, həm də gələcək iqtisadi, humanitar və mədəni əlaqələrin inkişafı baxımından yeni mərhələnin əsasını qoyur.
Bu, çox ciddi siyasi sənəddir. Əslində, bu Bəyanat vasitəsilə Azərbaycan və Vyetnam qarşılıqlı münasibətlərini yalnız diplomatik çərçivədə saxlamaqla kifayətlənməyərək, daha dərindən inteqrasiya olunmuş, məqsədyönlü və sistemli əməkdaşlıq səviyyəsinə qaldırmağı qarşıya məqsəd qoyur. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, bu sənəd Vyetnam-Azərbaycan əlaqələrini daha yüksək pilləyə qaldıran bir sənəddir. Bununla hər iki dövlət beynəlxalq siyasətdə bir-birinin maraqlarına hörmətlə yanaşacağını, müxtəlif sahələrdə strateji təşəbbüsləri dəstəkləyəcəyini və çoxtərəfli platformalarda bir-birinə siyasi dəstək verəcəyini nümayiş etdirir.
Əminəm ki, artıq bu yüksəksəviyyəli münasibətlər gələcək ikitərəfli əməkdaşlıq üçün də ən vacib rol oynayacaqdır. Strateji tərəfdaşlıq statusu təkcə siyasi iradənin ifadəsi deyil, həm də konkret fəaliyyət planlarının hazırlanması, birgə layihələrin həyata keçirilməsi, investisiya mühitinin qarşılıqlı şəkildə dəstəklənməsi və vətəndaşlar arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsi üçün güclü bir stimul rolunu oynayacaqdır. Bu cür münasibətlər iki ölkənin potensialından səmərəli istifadə etməyə, yeni imkanların reallaşmasına və regional sabitlik naminə ortaq töhfələrin verilməsinə geniş yol açır.
Gördüyünüz kimi, bu gün imzalanmış sənədlər arasında bir çox istiqamətlər üzrə sənədlər var – ticarət, energetika, kənd təsərrüfatı, mədəniyyət, təhsil və nəqliyyat sahələrində əməkdaşlıq protokolları, qarşılıqlı investisiyaların təşviqi haqqında niyyət sənədləri, eləcə də birgə komissiyaların fəaliyyətini tənzimləyən hüquqi aktlar. Bu sənədlər yalnız dövlətlərarası münasibətləri deyil, eyni zamanda biznes dairələri, elmi və akademik qurumlar arasında da əlaqələrin gücləndirilməsinə xidmət edəcəkdir.
Bu gün apardığımız danışıqlar və əldə edilmiş razılaşmalar deməyə əsas verir ki, biz qarşılıqlı əməkdaşlıq istiqaməti üzrə çox ciddi addım atmışıq. Söhbət yalnız bugünkü maraqlardan deyil, həm də gələcək nəsillər üçün bünövrəsi qoyulan davamlı tərəfdaşlıq modelindən gedir. Siyasi dialoqla yanaşı, iqtisadi inteqrasiya, texnologiya mübadiləsi, ekoloji layihələrdə birgə iştirak və insan kapitalının inkişafı üzrə də geniş əməkdaşlıq imkanları yaranır.
Vyetnam Kommunist Partiyasının Baş katibi cənab To Lamın Azərbaycana dövlət səfəri çərçivəsində bu sənədlərin imzalanması, əlbəttə ki, onların əhəmiyyətini daha da artırır. Çünki yüksək səviyyəli səfərlər təkcə diplomatik jest deyil, həm də strateji iradənin göstəricisi kimi qəbul olunur. Bu səfər çərçivəsində qəbul olunan qərarlar, imzalanan sənədlər və qarşılıqlı anlaşma memorandumu Azərbaycan-Vyetnam münasibətlərində yeni bir dövrün başlanğıcını şərtləndirir – dostluqdan tərəfdaşlığa, tərəfdaşlıqdan isə strateji müttəfiqliyə doğru ardıcıl və məqsədyönlü bir yoldur.
Azərbaycan ilə Vyetnam arasında aparılan danışıqlarda diqqətçəkən əsas istiqamətlərdən biri də bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlıq olmuşdur. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu sahədə fikir mübadiləsi aparılarkən Azərbaycanın malik olduğu geniş potensial və strateji hədəflər qarşı tərəfə ətraflı şəkildə təqdim edilmişdir. Azərbaycanın son illərdə enerji sektorunda apardığı islahatlar, “yaşıl enerji”yə keçid üzrə qəbul edilən milli proqramlar və beynəlxalq enerji bazarına çıxış imkanları ölkəmizi bu sahədə aparıcı regional mərkəzlərdən birinə çevirmişdir.
Prezident İlham Əliyev hörmətli qonağa bildirib ki, Azərbaycanın bərpaolunan enerji növlərinin – xüsusilə külək və günəş enerjisinin – istehsalı sahəsində çox böyük imkanları var. Bu istiqamətdə artıq bir sıra beynəlxalq investorlarla kontraktlar imzalanmış, dövlət-özəl sektor tərəfdaşlığı çərçivəsində mühüm layihələrin icrasına başlanılmışdır. Əldə olunan razılaşmalara əsasən, növbəti 5 il ərzində Azərbaycan ümumilikdə 6500 meqavat gücündə yeni təmiz enerji istehsal potensialına malik olacaq. Bu, təkcə Azərbaycanın enerji təminatını şaxələndirmək baxımından deyil, həm də yaşıl enerjinin ixracı və iqlim dəyişikliklərinə qarşı qlobal mübarizəyə töhfə baxımından əhəmiyyətlidir.
Məhz bu reallıqlar fonunda Azərbaycan tərəfi Vyetnam şirkətlərini bu sahəyə investisiya yatırmağa dəvət etmişdir. Prezident İlham Əliyevin bu çağırışı iki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlığın yeni mərhələyə keçməsi baxımından olduqca önəmlidir. Azərbaycan özünün liberal iqtisadi mühiti, investisiya yönümlü qanunvericiliyi və enerji infrastrukturuna dair strateji layihələri ilə Vyetnam şirkətləri üçün cəlbedici tərəfdaş ola bilər.
Eyni zamanda, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın da Vyetnamda həyata keçirilən bərpaolunan enerji layihələrinə sərmayə qoymağa hazır olduğunu vurğulamışdır. Bu, qarşılıqlı və balanslı tərəfdaşlıq modelinin qurulmasına xidmət edir. Azərbaycan tərəfinin texnoloji təcrübəsi, maliyyə imkanları və mühəndis resursları Vyetnamın enerji keçidi strategiyasına töhfə verə, eyni zamanda Asiya-Sakit okean regionunda yeni bazar imkanlarını aça bilər.
Bu qarşılıqlı maraqlar, enerji sahəsində əməkdaşlığın sadəcə ikitərəfli münasibətlərə deyil, həm də regional və qlobal enerji təhlükəsizliyinə müsbət təsir göstərəcəyini göstərir. Bərpaolunan enerji üzrə bu cür təşəbbüslər Azərbaycan-Vyetnam tərəfdaşlığının strateji mahiyyətini daha da gücləndirir və gələcəkdə yaşıl texnologiyalar sahəsində birgə innovativ layihələrin əsasını qoya bilər.
Prezident İlham Əliyev bəyanatında xüsusilə vurğulamışdır ki, Azərbaycan və Vyetnamın birgə səyləri nəticəsində ticarət, iqtisadiyyat, mədəniyyət, təhsil, energetika, nəqliyyat və digər sahələr üzrə çox ciddi əməkdaşlıq potensialı mövcuddur. Bu sahələrin hər biri üzrə həyata keçiriləcək konkret addımlar ölkələr arasında strateji tərəfdaşlığın daha da dərinləşməsinə şərait yaradacaq, qarşılıqlı maraqlara əsaslanan və uzunmüddətli inkişafı nəzərdə tutan əlaqələri gücləndirəcəkdir.
Ticarət və iqtisadiyyat sahəsində əməkdaşlıq ikitərəfli münasibətlərin dayanıqlı sütunlarından biridir. Vyetnam və Azərbaycan bir-birinin bazarlarını tamamlayan ölkələrdir və bu baxımdan kənd təsərrüfatı məhsulları, sənaye malları, neft-qaz avadanlıqları və digər istiqamətlər üzrə ticarət dövriyyəsinin artırılması real perspektiv kimi dəyərləndirilir. Hər iki ölkənin biznes strukturları arasında əlaqələrin intensivləşdirilməsi, birgə investisiya fondlarının yaradılması və sərmayə təşviqi mexanizmlərinin tətbiqi bu sahədə ciddi sıçrayış yarada bilər.
Mədəniyyət və təhsil isə xalqlar arasında qarşılıqlı anlaşmanın, dostluğun və etimadın möhkəmlənməsi baxımından mühüm sahələr kimi qiymətləndirilir. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu sahələr üzrə əməkdaşlıq gənclər arasında mübadilə proqramlarının həyata keçirilməsi, tələbə və akademik heyətin qarşılıqlı səfərləri, ortaq elmi-tədqiqat layihələri və mədəniyyət günləri kimi tədbirlərlə zənginləşdirilə bilər. Bu təşəbbüslər təkcə dövlətlərarası deyil, xalqlar arasında da dərin və davamlı əlaqələrin qurulmasına xidmət edəcək. Xüsusilə iki ölkənin universitetləri arasında bağlanacaq əməkdaşlıq sazişləri, təqaüd proqramları və dil kursları gələcək nəsillərin qarşılıqlı əlaqəsini möhkəmləndirəcəkdir.
Energetika sahəsində əməkdaşlıq, xüsusilə bərpaolunan enerji üzrə birgə təşəbbüslər, qarşılıqlı sərmayə və texnoloji təcrübə mübadiləsi üçün yeni imkanlar açır. Azərbaycanın yaşıl enerji strategiyası və Vyetnamın dayanıqlı enerji inkişafına olan marağı bu sahədə ortaq layihələrin həyata keçirilməsinə zəmin yaradır.
Nəqliyyat və logistika sahəsində də ciddi əməkdaşlıq imkanları mövcuddur. Azərbaycan öz tranzit-geostrateji mövqeyini istifadə edərək Mərkəzi Asiya ilə Avropa arasında mühüm körpü funksiyasını yerinə yetirir. Vyetnam isə Cənub-Şərqi Asiyanın logistika mərkəzlərindən biridir. Bu səbəbdən də iki ölkənin yükdaşımaları, nəqliyyat dəhlizləri və limanlar arasında əməkdaşlığı artırması qarşılıqlı ticarətin sürətlənməsinə və regionlararası inteqrasiyaya töhfə verə bilər.
Bütün bu istiqamətlər üzrə mövcud imkanların reallaşdırılması yalnız iqtisadi və texnoloji tərəqqiyə deyil, həm də qarşılıqlı etimada, mədəni yaxınlığa və strateji sabitliyə xidmət edir. Azərbaycan və Vyetnam arasında qarşılıqlı hörmətə, bərabərhüquqluluğa və qarşılıqlı faydaya əsaslanan tərəfdaşlıq modeli hər iki xalqın rifahına və regional sülhə xidmət edən nadir nümunələrdən biri kimi dəyərləndirilə bilər. Nəticə etibarilə, 2025-ci il mayın 7-də baş tutan yüksək səviyyəli səfər və onun çərçivəsində imzalanmış sənədlər, aparılan danışıqlar Azərbaycan ilə Vyetnam arasında əlaqələrin strateji səviyyəyə yüksəldiyini açıq şəkildə nümayiş etdirdi. Bu səfər təkcə siyasi baxımdan deyil, həm də iqtisadi, mədəni, təhsil, energetika və digər sahələrdə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın dərinləşməsi baxımından yeni mərhələnin başlanğıcı oldu.
Prezident İlham Əliyevin bəyanatında ifadə olunan fikirlər göstərir ki, hər iki tərəf münasibətlərin gələcəyinə olduqca praqmatik və uzaqgörən yanaşır. İki ölkə arasında etimad mühitinin möhkəmlənməsi, strateji tərəfdaşlıq sənədlərinin imzalanması və əməkdaşlığın konkret istiqamətlər üzrə genişləndirilməsi, qarşılıqlı maraqlara xidmət edən dayanıqlı birgə fəaliyyət modelinin əsasını qoyur.
Azərbaycan və Vyetnam arasında qurulan bu əlaqələr, yalnız iki ölkənin milli maraqlarına deyil, eyni zamanda qlobal sabitlik və regional inkişaf baxımından da nümunəvi xarakter daşıyır. Məhz bu baxımdan, bu tarixi səfər və onun nəticələri gələcəkdə daha genişmiqyaslı əməkdaşlıq üçün güclü siyasi və praktiki təməl yaradır. Bu əməkdaşlıq körpüsünün möhkəmlənməsi hər iki xalqın rifahı, sülh və tərəqqi naminə xidmət edəcəkdir.
Cavid Cəfərzadə
Xəzər rayonu, 206 nömrəli tam orta məktəbin direktoru
