Azərbaycanın şanlı Ordusu, 2020-ci ilin 27 sentyabrında başlanan Vətən müharibəsində ardıcıl olaraq Ermənistanın müdafiə xəttini yararaq, işğal altında olan torpaqlarını azad etdi. Müharibənin gedişatında əldə edilən möhtəşəm qələbələr, Ermənistanı təslim olmağa və sülh müqaviləsi imzalamağa məcbur etdi. 10 noyabr 2020-ci il tarixində, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında imzalanan üçtərəfli bəyanat, həmçinin Azərbaycan tərəfindən təsdiq edildi.
Bəyanatın əsas məqamları, döyüşlərin dərhal dayandırılması, ərazilərin qarşılıqlı boşaldılması, humanitar yardımların təşkil edilməsi və tərəflər arasında yeni məskunlaşma şərtlərinin müəyyənləşdirilməsini əhatə edirdi. Azərbaycan ərazilərinin 30 ildən sonra, işğaldan azad olunması ilə nəticələnən bu bəyanat, ölkəmizin milli təhlükəsizliyi, ərazi bütövlüyü və dövlət suverenliyinin təmin edilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.
Bəyanatın əsas məğzi, müharibənin dərhal dayandırılması və atəşkəsin elan edilməsi idi. Bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin edən və beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərini bərpa edən mühüm bir addım idi. Atəşkəs müqaviləsi, həmçinin müharibə zamanı təmas xəttində və cəbhə bölgəsində təhlükəsizliyin təmin olunmasına yönəlmişdi. Azərbaycanın işğaldan azad etdiyi ərazilər, o cümlədən Laçın, Kəlbəcər və Ağdam rayonları, bəyanatda nəzərdə tutulan müddət ərzində Ermənistana veriləcəkdi. Bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək istiqamətində irəliləyişin simvolu oldu. Bundan əlavə, bəyanatda Rusiya sülhməramlılarının bu ərazilərdə yerləşdirilməsi və onlara beynəlxalq nəzarət veriləcəkdi. Bəyanata əsasən, Laçın dəhlizi açılacaq və bu dəhliz üzərindən Azərbaycan və Ermənistan arasında əlaqə təmin ediləcəkdi. Bununla yanaşı, Rusiyanın sülhməramlı qüvvələri, hərbi nəzarəti həyata keçirəcək və bölgədə təhlükəsizliyin təmin olunması üçün fəaliyyət göstərəcəkdi.
Bəyanat həmçinin müharibə zamanı zərər çəkən insanlara yardım göstərilməsi və məcburi köçkünlərin öz evlərinə qayıtmasına şərait yaradılması məsələlərini özündə ehtiva edirdi. Azərbaycan, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesini sürətləndirərək, qaçqın və məcburi köçkünlərin geri qayıtmasını təmin etməyə başladıqdan sonra, bu razılaşma bölgədəki humanitar vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına yönəldi. 10 noyabr üçtərəfli bəyanatı, yalnız regional deyil, həm də beynəlxalq aləmdə böyük əhəmiyyətə malik bir sənəd oldu. Müharibənin sona çatması, beynəlxalq hüququn və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinin bərpasına xidmət etdi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsi bir daha dünyaya tanıdıldı və Ermənistanın işğalçı siyasəti rəsmi olaraq beynəlxalq aləmdə qəbul edildi.
Bundan əlavə, Rusiya Federasiyası və digər beynəlxalq güclər üçün, bu bəyanat, münaqişənin həlli üçün müsbət bir nümunə oldu. Azərbaycanın diplomatik uğuru, beynəlxalq aləmdə ölkəmizin mövqeyini daha da gücləndirdi və münaqişə nəticəsində yaradılan yeni siyasi reallıqlar, regionda uzunmüddətli sabitlik üçün əhəmiyyətli bir addım oldu.
10 noyabr 2020-ci il tarixində imzalanan üçtərəfli bəyanat, Azərbaycanın 30 il davam edən ərazi bütövlüyü məsələsini həll etməsi və münaqişənin başa çatması baxımından tarixi bir əhəmiyyət kəsb edir. Bu sənəd, həm döyüş meydanında, həm də beynəlxalq diplomatiya sahəsində Azərbaycanın qələbəsini rəsmi olaraq təsdiqlədi. Azərbaycanın qələbəsi, yalnız bir müharibə deyil, həm də ədalətin və beynəlxalq hüququn bərpası, milli birlik və gücün təcəssümü oldu. Bəyanat, həmçinin gələcəkdə regionda sülh və təhlükəsizliyin təmin edilməsi, yeni iqtisadi və diplomatik əlaqələrin qurulmasına zəmin yaratdı.
Mətanət Cəfərova,
YAP- ın fəalı
